Milton Friedman elinde silgili bir kurşun kalemi tutar ve;
“Şu kurşun kaleme bakın. Dünyada bu kalemi tek başına yaratabilecek bir insan yok. Abartıyor muyum? Hiç sanmıyorum. Kalemin tahta kısmı bildiğim kadarıyla Washington Eyaletinde kesilen bir ağaçtan geliyor. Bu ağacı kesebilmek için bir testereye, testere için çeliğe çelik için ise demire ihtiyacınız var.Kalemin ortasındaki siyah şeye kurşun diyoruz.Aslında o bir grafit. Onun nereden geldiğinden emin değilim.Muhtemelen Güney Amerikada ki madenlerden gelmiştir. Kalemin üstündeki silgi ise kauçuktan yapılmıştır.Yüksek ihtimalle Malezyada ki ağaçlardan elde edilmiştir.Bu ağaçlar Malezya orjinli değil. Bir iş adamı tarafından İngiliz hükümetinin yardımıyla Güney Amerika’ dan ithal edildi.Silgiyi kuşatan demir kısmın nereden geldiği hakkında bir fikrim yok.Bu sarı boyanın ya da siyah çizgilerin boyasının ya da bu boyaları tutan uhunun nereden geldiğini bilmiyorum.Aslında binlerce insan birbirleriyle iş birliği yaparak bu kalemi yarattılar. Bu kalem ayni dili konuşmayan farklı dini inançlara sahip olan belki de tanışsalar birbirlerinden nefret edecek olan insanlar tarafından yaratıldı. Herhangi bir dükkana gidip kalemi satın aldığınızda kendinize ait birkaç dakikayı bu kalemi yaratan binlerce işçinin saniyeleri ile takas etmiş olursunuz. Peki insanları iş birliği yaptırıp onları bu kalemi üretmeye ikna eden şey neydi? Bu kalem bürokratik devlet rejiminin kalem üretilmesi ile emir vermesi ile değil fiyat sisteminin büyüsü ile oluştu. Onca insanın iş birliği yaparak bu kalemi sizlerin en iyi fiyatla satın almasını sağlayan şey fiyat sistemidir.Sadece ürünlerin verimli bir şekilde temin edilebilmesi için değil aynı zamanda farklı insanların bir arada ahenk ve barış içinde yaşayabilmeleri ve işbirliği yapabilmeleri içinde önemlidir.”
Kapitalizmi savunmayacağım ama bu konuda insan fıtratını görmeniz için ve yüce yaratıcının insanları karmaşık ilişkilerle neden birbirine bağladığının belki ana nedenlerinden birini Kalem Suresi bilhassa 23-27. Ayetlere dikkatli bakarsanız görürsünüz. Bakıp da anlamadıysanız kendi ilminizi ya da diyaneti sorgulayın. Bu anlayamayanın sorunu…